Muscat to jeden najstarszych uprawianych przez człowieka winnych szczepów, którego historia sięga Starożytności. Określenie „muscat” oznacza 150 szczepów winorośli. Odmiana ta staje się prawdziwym źródłem bardzo rozmaitych w klasie i złożoności win – większość muscatów jednak cechuje perfumeryjna intensywność zapachu. Czasami łączona jest z innymi odmianami, np. z Clairette i Grenache Blanc. Wyróżnia ją aromat – słodki i egzotyczny w wyrazie: świeże owoce cytrusowe, bardzo charakterystyczny – paradoksalnie rzadko spotykany – aromat soku z winogron a także płatków róży i białych kwiatów. Wina muscat są zazwyczaj miękkie, z niewielką kroplą kwasowości.
Cztery najpopularniejsze odmiany z rodziny muskatów to muscat blanc à petit grains, muskat aleksandryjski oraz muscat ottonel i muskat żółty. Ten pierwszy znany jest pod wieloma nazwami w zależności od od krajów, w których występuje: na półwyspie Iberyjskim nazywany jest moscatelem, we Włoszech - moscato, w Niemczech i Austrii - gelber muskateller. Jest niezwykle szlachetny, wytwarza się z niego wina musujące, wytrawne i słodkie. Muskat aleksandryjski to z kolei ten sam szczep co sycylijskie zibibo. Jego grona świetnie akumulują cukier i zdecydowana większość win z tej odmiany to wina z większą ilością cukru resztkowego. Ottonel to szczep popularny w środkowej Europie, bardzo słodki i służący głównie do produkcji deserowych win. Muscat żółty to popularny na Węgrzech sárgamuskotály.
Skąd pochodzi nazwa muscat?
Nazwa muskatów najprawdopodobniej wywodzi się z prozaicznego łączenia tych aromatycznych winogron z atakującymi je muszkami (z łaciny musca), które od wieków uwielbiają ich słodki i kwiatowy zapach. Istnieją również mniej prawdopodobne teorie, że ta rodzina winorośli łączona była z miastem Muscat w Omanie lub z zapachem piżma (z łaciny moschus).
Czym charakteryzuje się muscat?
Muskaty to jedne z tych odmian, które z łatwością możemy rozpoznać jedynie po ich aromacie. Składają się na niego kwiaty (takie jak czarny bez, jaśmin, kwiaty pomarańczy czy geranium), a także nuty różane, cytrusowe, pieprzne i woskowe. Wina z tych szczepów są również jedynymi, które pachną ni mniej ni więcej, tylko po prostu świeżymi, słodkimi winogronami.
Taka zapachowa kompozycja wynika z obecności w winach muskat związków chemicznych zwanych terpenami (m. in. linalol, geraniol i nerol). Chociaż występują one także w innych odmianach, to właśnie w muskatach ich ilość jest bardzo wysoka i sprawia, że są one tak bardzo aromatyczne i charakterystyczne.
Ze względu na swój niespotykany profil aromatyczny, z muskatów robi się zazwyczaj wina produkowane w sposób wykluczający nawet najmniejszy dostęp tlenu. Utlenienie spowodowałoby utratę świeżych, kwiatowo-owocowych nut oraz kwasowości. Wino muscat nie trafia więc do beczek, nie zachodzi w nim fermentacja malolaktyczna i zazwyczaj nie jest poddawane dłuższemu dojrzewaniu. Można pokusić się o stwierdzenie, że wobec tego trudno w winach z tych szczepów o różnorodność, jednak nie jest to zgodne z prawdą. Powstają z nich wina wytrawne, eleganckie i intensywne (muscat d’alsace), ale i lekkie i zwiewne, cała masa win słodkich, które różnią się od siebie ze względu na odmienne klony, regiony upraw i inne sposoby produkcji (muscat sámos, rutherglen muscat, moscatel de setubal), wina musujące (wśród nich urokliwe i leciutkie moscato d’asti), a także wina typu skin-contact, krócej lub dłużej macerowane na skórkach. Ten ostatni trend staje się coraz popularniejszy. Dzięki maceracji kwiatowo-przyprawowe aromaty stają się jeszcze bardziej intensywne, a do tego towarzyszą im także korzenne przyprawy, herbata i skórka pomarańczy. Efekty są niesamowite.
Muskat muskatowi nierówny
Chociaż rodzina muscatów jest wielka, to należy pamiętać, że niektóre szczepy, pomimo myląco podobnych nazw, nie mają z nią zbyt wiele wspólnego. Do takich przykładów należy choćby muscadelle, który używany jest w produkcji białych win z Bordeaux. Uważajcie także na muscadet! Jest to nie szczep, a rodzaj wina z Doliny Loary produkowany z odmiany melon de bourgogne.
Czy muskaty to jedyna taka rodzina w świecie wina, której grona są tak bardzo aromatyczne? Oczywiście nie. Podobną charakterystykę mają także owoce z rodziny malvasii (oprócz kwiatów wyczyjemy w niej migdały i morele), czy traminery (z buchającą z kieliszka różą i liczi).
Fani aromatycznych odmian nie powinni zapominać również o licznych dalszych lub bliższych krewnych muskatów jak argentyński torrontes, czy popularna hybryda - muscaris (krzyżówka solarisa z muscatem białym).
ARESCA - FIORE D'AUTUNNO MOSCATO 2021
Włoskie słodkie moscato z Piemontu. Pachnie bogactwem kwiatów jaśminu, lipy i pomarańczy. Lekkie i delikatnie musujące. Idealnie sprawdzi się do samodzielnego picia lub jako dodatek do delikatnych deserów.
PETRENY - ARANY MUSKOTALY MUSCAT SILVER 2020,2021
Półwytrawne wino z winogronowo-kwiatowym nosem. Radosne i świeże, z nutą białego pieprzu. Przykład muscata z węgierskiego egeru, który mimo półwytrawności zachowuje powagę i elegancję.
HOLLOKOI - 2002 - TOKAJ MUSKOTALY ASZU 5 PUTTONYOS
Rzadko spotykany Tokaj Aszu, bo zrobiony głównie na bazie sargamuskotaly. Dzięki tej odmianie wino jest delikatniejsze i jeszcze bardziej aromatyczne niż inne Aszu. Doskonałe z serami, pasztetami i jako deser sam w sobie.
GROF DEGENFELD - MUSCAT BLANC 2021
Z jednej strony lekkie, wiosenne i kwasowe, ale i bogate, o złożonej strukturze. W kieliszku wyczujemy przede wszystkim świeże kwiaty, mineralne nuty i słodkie mirabelki. Nada się zarówno do serów i sałat, jak i do dobrze przyprawionych, azjatyckich dań mięsnych.
TOKAJ NOBILIS - SARGAMUSKOTALY 2021
Bukiet wina powoli ukazuje nam pełną gamę muskatowych nut, od bzu, po sok wyciśnięty ze świeżych winogron. Idealnie zbalansowane wino półwytrawne o mineralnych nutach. Długo pozostaje w ustach, co czyni je idealnym towarzyszem potraw z wegetariańskich z bliskowschodnim sznytem lub sushi.
