Wina hiszpańskie słyną z wysokiej jakości, dużej koncentracji i atrakcyjności. Zachwycają mnogością stylów oraz smaków. W końcu Hiszpania to nie monolit, tylko raczej federacja. Różne nacje, języki, tradycje, klimaty i wina. Wspólny mianownik to iberyjski temperament i dużo słońca, no może poza chłodnym regionem Galicja. Wielu hiszpańskich winiarzy poczyniło inwestycje w nowoczesną infrastrukturę, a lokalna branża winiarska wciąż się rozwija. Widać to najlepiej w drugorzędnych regionach, które dawniej bazowały na masowej produkcji skierowanej na rynek lokalny, a niedawno obrodziły gwiazdorskimi winami od cenionych za granicą producentów.
Jakie jest typowe wino hiszpańskie?
Pierwsze skojarzenie, które przychodzi na myśl w kontekście wina hiszpańskiego to zapewne sławna Rioja. Region prestiżowy, znany i lubiany. Ojczyzna wybitnych win czerwonych. Katalończycy, jak to Katalończycy, chcieli mieć swoją gwiazdę tej miary co Rioja, na którą namaścili niewielki, górzysty Priorat. Po najmniej trzydziestu latach od pierwszych sukcesów Alvaro Palaciosa można się zastanawiać na ile się ten separatystyczny pomysł sprawdził. Priorat jeszcze takiej kariery w świecie nie zrobił, mimo wielkich win, które tam powstają, nadal jest niewielkim, górzystym regionem... Wydaje się, że jaśniej świeci gwiazda kastylijska z północy, znad rzeki Duero. Może to z racji potęgi czerwieni, może z racji większej skali i wielu naśladowców z sąsiednich Toro i Cigales, Ribera del Duero ma dużą, międzynarodową rozpoznawalność. Zatem typowe hiszpańskie wino to treściwa czerwień. Statystycznie to prawda. Lecz nie cała. Bo nie ujmuje rasowych musiaków o nazwie cava, nie tak swojsko brzmiącej jak prosecco, ale też nieobcej. W Hiszpanii znajdziemy też niejedno interesujące wino białe spokojne. I to nie tylko nad Atlantykiem w Galicji, czy w modnym Bierzo, ale też w kastylijskim regionie Rueda a nawet w samej Rioja. Spójrzmy zatem na iberyjską różnorodność bez pryzmatu typowej, masywnej, beczkowanej czerwieni.
Regiony winiarskie w Hiszpanii
W Hiszpanii wyróżnia się ponad siedemdziesiąt regionów winiarskich, a do najważniejszych i najbardziej znanych należą Rioja, Ribera del Duero, Priorat, Rueda, Penedes czy bliskie naszemu sercu coraz popularniejsze w Hiszpanii Bierzo i maleńka, katalońska Alella. Największą popularnością wśród win hiszpańskich cieszą się czerwone i wytrawne wina z La Rioja i Ribera del Duero, najczęściej wykonane z najsławniejszej ciemnej odmiany w Hiszpanii - tempranillo. Są to wina gęste, mocarne, z dużym potencjałem do leżakowania, długo zachowujące soczystość i intensywność. W Rioja mają wyższą kwasowość, w Ribera więcej garbnika, ekstraktu i alkoholu. Nieodłącznym elementem produkcji takiego wina jest starzenie w dębowej beczce. Wymaganą przez hiszpańskie prawo winiarskie długość leżakowania wina zarówno w beczce jak i butelce określają specjalne kategorie.
Z zupełnie innej beczki
Dla win czerwonych ta tradycyjna klasyfikacja określa sposób i długość dojrzewania w beczkach dębowych. To informacja nie o jakości wina, tylko o jego stylu i bardziej lub mniej beczkowym charakterze, choć wpływa rzecz jasna na cenę, choćby tylko z powodu czasu produkcji i momentu wejścia na rynek. Od najtańszych i najlżejszych win zaczynając wygląda tak:
>>> Joven (młode) to wina dojrzewane bez udziału beczki, ewentualnie bardzo krótko, przez dwa – cztery miesiące, co najczęściej powoduje dopisek barrique (hiszp. barrica) na etykiecie. Zachowują owocowy charakter aromatów.
>>> Crianza to typ wina, które leżakowało w beczce minimum pół roku, a resztę czasu w butelce u producenta. Czerwone typu crianza trafiają na rynek już jako przynajmniej dwuletnie, a białe i różowe jako roczne. To wina dobrze zrównoważone w charakterze.
>>> Reserva to mocniej beczkowane, ciężkie wina. W wypadku czerwonych przynajmniej trzyletnie, gdzie minimum rok spędziły beczce, resztę w butelce u producenta. W wypadku rzadko spotykanej, białej lub różowej reserva dwuletnie, gdzie minimum pół roku spędziły w beczce, resztę w butelce u producenta.
>>> Gran reserva wreszcie to najstarsze wina, raczej tylko czerwone – aż pięcioletnie, lub starsze, po tym jak leżakowały minimum półtora roku w beczce, a resztę w butelce u producenta.
Popularne odmiany hiszpańskie
Hiszpańskie wino białe to przede wszystkim cava, musujące białe wino produkowane metodą szampańską. Cava, czyli białe lub różowe wino musujące produkowane metodą tradycyjną w regionach głównie w katalońskim Penedes i Alella, zdobywa coraz większą popularność jako tańsza, acz nieustępująca jakością alternatywa dla szampana. Poza cavą popularne są białe wina z hiszpańskich odmian takich jak viura, verdejo, albarino, airen czy xarel-lo (pansa blanca), które zależnie od regionu różnią się stylem i smakiem. Na rynku dostępne są lekkie, zwiewne i orzeźwiające wina jak verdejo z Ruedy, a także ciężkie, beczkowane białe wina produkowane w La Rioja ze szczepu viura. To tylko kilka przykładów szerokiej gamy win hiszpańskich.
Hiszpania posiada największą powierzchnię upraw winorośli na świecie. To jest aż ponad milion dwieście tysięcy hektarów winnic! Dla porównania, Węgry to niecałe siedemdziesiąt tysięcy, a Polska raptem pięćset, chciałoby się powiedzieć hektarków. Jeśli chodzi o wielkość produkcji wina Hiszpania, może się poszczycić trzecim miejscem na świecie. Takie samo miejsce zajmują również ze względu na wielkość eksportu swojego wina. Co ciekawe, co ósmy pracownik w kraju zatrudniony jest w branży lub związany jest z tą gałęzią gospodarki.
