Drogie wina, czy warto spróbować?

Dziś możemy kupić wino i za 15 zł, i za 30, i za wielokrotność tej sumy. Mało tego, jest mnóstwo win, których cena wydaje się przekraczać nasze możliwości finansowe - bo są okazy, których cena sięga tysięcy euro!

Z czego wynika tak wysoka cena wina?

Mimo iż wino szczyci się wielotysięczną tradycją produkcji, pozostaje chyba jedynym na świecie napojem związanym z tradycyjnym cyklem produkcji - zrobić wino można tylko wtedy, gdy owocują winogrona - czy to odmiany właściwej (Vitis vinifera), czy to hybrydy lub mieszanki (np. Vitis labrusca, Vitis rupestris). Dzieje się to raz w roku - i choćby z tego wynika wysoka cena wina. Oczywiście, są miejsca na świecie, gdzie owocowanie winorośli zdarza się więcej niż raz w roku, ale powiedzmy sobie szczerze - z takich owoców nigdy nie robiło się znakomitych win.

Setki lat doświadczeń postępu przyniosły rolnikom zajmującym się winoroślą tysiące ułatwień - począwszy od usystematyzowanej wiedzy, poprzez dostosowane do gleby i klimatu środki wspomagające wzrost i ochronę winorośli, po najbardziej skomplikowane, sterowane komputerami maszyny - zawsze jednak wino powstaje według uświęconego schematu regulowanego czasem: praca w winnicy, praca w piwnicy. 

Zdjęcie producenta Paangold

Czas, ziemia, praca

Właśnie - rytmu pracy nie da się przyspieszyć, czasu nie da się kupić. Winorośl budzi się do życia wiosną, wypuszcza pąki czasem wtedy, gdy przychodzą mrozy - jak często ma to miejsce w Burgundii czy Bordeaux. Winiarze robią cuda, by uchronić rośliny, bo natura da im kolejną szansę dopiero za rok. Stąd ogromne nakłady pracy i kosztów przy zapalaniu ognisk, instalowaniu dmuchaw, które rozprowadzają po winnicy cieplejsze powietrze. Często 2-3 stopnie ciepła, wygenerowane ogromnym nakładem wiosną, potrafią ocalić całe jesienne zbiory!

To wszystko wpływa na cenę wina, a to przecież nie jedyna praca, jaką trzeba włożyć w winnicę. Później krzewy wymagają tzw. zielonych zbiorów, podczas których redukuje się liczbę gron, wycina niektóre liście, by nie zasłaniały owoców itp. Cały czas trzeba dbać o ochronę przed pasożytami i innymi szkodnikami, jak ptaki, gryzonie, dziki itp.

Winnice, gdzie produkuje się słynne na cały świat wina - np. Sauternes - zatrudniają od lat doświadczonych zbieraczy gron. Wieloletniego doświadczenia tych ludzi nie zastąpi żadne akademickie wykształcenie - zapewnia na swoim instagramowym profilu Chateau Rieussec - bordoski dom produkujący słodkie wina 1er Grand Cru. To wysoko wykwalifikowani - a więc i dobrze opłacani - zbieracze winogron dokonują selekcji i typują grona, z których powstaną wielkie i drogie wina.

Kluczowy wpływ na cenę wina ma miejsce powstania - ziemia, mikroklimat, środowisko - czyli "terroir". Grona rosnące w tej samej winnicy, ale na działkach (cru) położonych kilkaset metrów od siebie mogą dać inaczej smakujące wina. Tak właśnie jest choćby w Burgundii, gdzie wiedzę o jakości danego cru zdobywali przez wieki mnisi, potem winiarskie rodziny i wiedzę tę przekazywali z pokolenia na pokolenie. Jakość wina doceniona przez konsumentów, a potem winnych kupców, wpływa na historyczne uznanie na świecie, kształtuje modę i winduje ceny - wina i ziemi pod winnice.

Cena sławy

Rozpiętości cen są olbrzymie - już rok temu za hektar winnicy w Burgundii trzeba było zapłacić ok. 7 mln euro, w apelacji Pauillac w Bordeaux - 2,8 mln euro, a w Szampanii 1,6 mln euro. Dla porównania - w Langwedocji hektar winnicy kosztuje już tylko 14 tys. euro, nieco mniej w Jerez w Hiszpanii, podobną także cenę trzeba wysupłać za 1 hektar winnicy w węgierskim Tokaju.

No właśnie - jeśli mamy ziemię, pojawia się pokusa: wycisnąć z niej jak najwięcej. Zrobić jak najwięcej win z obsadzonych krzewów... Nic z tego.

Choć bywają nieliczne wyjątki, to regułą jest, że ciężko zrobić wielkie wina w warunkach wielkiej wydajności. O tym winiarze wiedzą od setek lat. Stąd często miejscowe przepisy ograniczające plenność - a to ma bezpośredni wpływ na to, ile kosztować będzie butelka wina.

W tanim Beaujolais można posadzić na hektarze nawet 10 tys. krzewów.

W o wiele droższym Bordeaux sadzi się już winorośl rzadziej - są winnice, gdzie zagęszczenie nie sięga nawet 3 tys. krzewów na hektar, a są miejsca na świecie, gdzie zagęszczenie jest jeszcze niższe.

Mała plenność sprzyja koncentracji - w Hiszpanii czy Portugalii są winnice, w których ponad stuletnie krzewy owocują... jedną kiścią.

Wino z takich gron ma niepowtarzalny smak i zazwyczaj osiąga bardzo wysokie ceny. Stąd oznaczenia na etykietach - Vieilles vignes, Alte Reben, cepas viejas, old vines itp. Zrobionego w takich warunkach butikowych partii żaden producent nie sprzeda w takich cenach, jakie może narzucić potentat produkujący setki tysięcy butelek.

Są oczywiście wyjątki - np. szampan. Ale w jego przypadku cenę bardziej dyktuje moda i marketing wytwórni.

Zdjęcie producenta Barta Pince 

Zdjęcie producenta Paangold

Cena tradycji

Cena wina bywa pochodną żmudnej techniki produkcji, uświęconej wielowiekową tradycją. Spotkamy się z tym na Węgrzech, w regionie Tokaj. Tam powstają słodkie wina aszu, które doceniane były przez najznamienitszych władców Europy - m.in. Ludwika XIV czy Piotra Wielkiego. Do dziś aszu robi się w podobny sposób - zbiera się podsuszone, dotknięte szlachetną pleśnią (botrytis cinerea) grona, które dają niezwykle słodki i skoncentrowany sok, i miesza się je w odpowiednich proporcjach z winem bazowym. Zbiory zbotrytyzowanych winogron, ze względu na ich niższy ciężar trwają dłużej, takie grona "puszczają" mniej soku, potem wino musi leżakować w beczkach półtora roku, potem jeszcze miesiącami w butelkach - to wszystko powoduje, że cena najlepszych tokajów może sięgać setek złotych za butelkę. Osobną kategorią jest Tokaji Essencia - powstające przez swobodny odciek soku z winogron, prasowanych własnym ciężarem. Z kilkudziesięciu kilogramów takich gron powstaje ok. pół litra niezwykle skoncentrowanego produktu, który technicznie nie jest winem. Ma czasem jedynie pół procenta alkoholu, ale niezwykle bogaty aromat. Ceny essencii znacznie przewyższają ceny najlepszych tokajskich win.

Z kolei produkcja win światowej sławy z Portugalii - słynnego Porto - była nie tylko żmudna, ale i niebezpieczna. Zbiorów czerwonego wina dokonywano na zboczach nabrzeży rzeki Douro, a następnie transportowano łodziami, które z wartkim nurtem płynęły do Porto, omijając kamienie i podwodne skały. Bywały te spływy czasem tragiczne w skutkach. Dziś łodzie zastąpił pociąg czy tir, ale technologia pozostała - wina porto wciąż pozostają drogimi winami, o niebywałej koncentracji aromatów i smaków. Niektóre rodzaje porto latami przechowuje się w wielkich zbiornikach, aż tracą swoją barwę i stają się bursztynowe; z gron najlepszej jakości wyrabia się porto rocznikowe (vintage port), które musi zatwierdzić Instytut Win Porto (IVP). Stanowi ono zwykle niewielki odsetek zbiorów danego producenta. Ceny za butelkę sięgają setek euro, ale wino może być przechowywane przez dziesięciolecia.

Czy drogie wino jest dobre?

"Dobre" to pojęcie subiektywne, bo smak każdego z nas się różni - i często sprytni wytwórcy popularnych tańszych trunków potrafią nim sterować, by wywołać wrażenie, że butelka za 25 zł może zawierać "pyszne wino". Już średniozaawansowany amator potrafi rozróżnić dobre wino od złego. Ogromna większość win drogich należy do tej pierwszej grupy - to dobre wina.

Wystarczy wspomnieć wymienione wcześniej Tokaje. Szczególnie te słodkie - Szamorodni, 5- i 6-putonowe. To wina niezwykłe w odbiorze. Słodkie, a przy tym bardzo kwasowe, dzięki czemu próbując nie doznajemy uczucia przesłodzenia. Ich aromaty są bogate w nuty suszonych owoców, karmelu, ziół, kwiatów. Takim winem jest np. Oremus - Tokaji Aszu 5 putt. z wielkiego rocznika 1972.

Na świecie był to rok znakomity dla dwóch regionów Europy - Douro i Tokaju, a fatalny dla Bordeaux. Równie świetne plony powtórzyły się w Tokaju później w 1993 i 2000. Tokaj z 1972 r. jest w smaku zaskakująco świeży - uwierzcie, że wrażenia z picia świetnych słodkich białych win są zupełnie inne, niż wrażenia z próbowania win czerwonych. Wystarczy nalać do kieliszka centymetr, pokręcić, by aromaty się uwolniły i wzniosły ponad taflę wina. W smaku wciąż świeże, niezwykłe, pozostawiające długi finisz - wszystko to sprawia, że zachowujemy je na długo w pamięci.

Jest oczywiście paleta innych smaków drogich białych win - od bardzo wytrawnych, kremowych czy ciasteczkowych szampanów brut nature czy szczupłych, "kostycznych" sherry, poprzez "ostre", mineralne chablis, delikatne i zmysłowe burgundy, po rieslingi, których paleta aromatów rozciąga się od cytrusów, poprzez egzotyczne owoce, po petrol stacji benzynowej.

Jak smakują drogie wina czerwone? Tu już doznania są inne, choć również paleta odcieni czerwieni, aromatów i smaków jest bardzo szeroka. Delikatne (z pozoru - bo mają potężną strukturę pozwalającą na ich długie przechowywanie) czerwone burgundy pachną i smakują lekkim czerwonym owocem spod znaku truskawek, malin, ale przy tym przyprawami, ziemią, ziołami, cedrem, dymem, liśćmi tytoniu. 

Potężniejsze w odbiorze są drogie wina Bordeaux - bardziej skoncentrowane, bardziej taniczne, tym regionie znajdziemy całą panoramę win o aromatach od lekko malinowych po potężnie skontrowane okazy spod znaku jeżyny i czarnej porzeczki. Ich taniny bywają potężne za młodu, a w starszych winach są przepięknie "zeszlifowane" na jedwab - finisz subtelny i długi. Różnicę między "tanim" (i całkiem znośnym) bordeaux za 9 euro a klasykiem za 70 euro lub więcej czuć bardzo wyraźnie. Dziesiątki czy wręcz setki lat tradycji produkcji wina daje widoczny rezultat.

Jeszcze bardziej imponujące są wina z Hiszpanii - jeśli macie okazję spróbować drogiej Hiszpanii, nie wahajcie się ani chwili. Choć sporo znawców będzie wychwalać Francję, to topowe hiszpańskie wina są niesamowite. Pingus 2011 z apelacji Ribera Del Duero, który jest w ofercie Rafa Wino, to dzieło inżyniera Petera Sisseka, który korzysta z rad "cudownego dziecka" Bordeaux Jeana-Luca Thunevina. Wino powstało na przekór wielu zasadom produkcji czerwonych win - mamy tu fermentację w otwartym dębie, choć większość winiarzy unika kontaktu wina z tlenem. Mamy do czynienia z tajemnicą wielkiego wina.

Jest jeszcze wiele wielkich i drogich win na świecie - Porto, Sherry, Malaga, wielkie Ridge czy Opus One z Kalifornii... Jeśli tylko macie szansę spróbować, kupić butelkę czy choćby kieliszek - nie wahajcie się. Te wina nigdy za naszego życia nie będą tańsze, a zmiany klimatyczne sprawiają, że burgundy wyprodukowane za życia naszych wnuków będą w smaku inne niż te z czasów naszych rodziców.

Do jakich dań stosować drogie wino?

Do najlepszych! Warunki food-pairingu nie różnią się od innych win. Często nie doceniamy roli wina i sądzimy, że warto postawić na zdrową ekologiczną żywność, a wino kupić w markecie. Nie róbmy tego błędu. Dobre wino może będzie droższe, ale świetnie podkreśli walory znakomitych składników dań.

Świetne wytrawne biele pasują do owoców morza oraz do niemal wszystkich serów, głębsze - do ryb w zawiesistych sosach lub drobiu. Te słodkie - nie tylko do deserów, ale - na zasadzie kontrastu - do pikantnych pleśniowych serów. Wina sherry pasują do potraw, które są trudne - do polskiego żurku, do wielkanocnych jajek, nawet do śledzia.

Wina czerwone to domena mięs "konkretnych", czerwonych. Od delikatnej wieprzowiny (która ma sporo wspólnego z białym mięsem) poprzez wołowinę, po ciężką do okiełznania dziczyznę. Nie ma wołowego steka bez czerwonego wina świetnej jakości. Tak naprawdę tylko od gustu smakosza zależy, czy krwistą sztukę mięsa zaszczycimy hedonistycznym burgundem, charakternym bordeaux czy może ciężkim i pełnym tannatem z Urugwaju.

Jeśli kiedykolwiek staniemy przed alternatywą - kupić kilka średnich win lub jedno drogie, ale znakomite - nie wahajmy się. Wrażenia jakie da jedna wspaniałość, mogą być niezapomniane!

Related products

Abadia Retuerta Pago Negralada 2015
  • Tempranillo
  • Hiszpania
  • Wytrawne
Wina z Hiszpanii

Abadia Retuerta Pago Negralada 2015

15463
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne Kolor: Czerwone Kraj pochodzenia: Hiszpania Zawartość alkoholu: 14,5% Temperatura podawania: 16-18°C Produkowane ze szczepu: 100% Tempranillo Region: Douro Apelacja: Vino de la Tierra de Castilla y León – Sardón de Duero
578,99 zł
Bodegas Franco-Espanolas -...
  • Tempranillo
  • Hiszpania
  • Wytrawne
Wina z Hiszpanii

Bodegas Franco-Espanolas - Baron D'Anglade Reserva 2009, 2011, 2016

Bodegas Franco - Espanolas
31055
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne Kolor: Czerwone Kraj pochodzenia: Hiszpania Zawartość alkoholu: 13,5% Temperatura podawania: 16-18°C Produkowane ze szczepu: Tempranillo, Mazuelo, Graciano Region: Rioja
192,99 zł
Raices de Valparaiso
  • Tempranillo
  • Hiszpania
  • Wytrawne
Wina z Hiszpanii

Bodegas Valparaiso - Raices de Valparaiso 2018

Bodegas Valparaiso
15945
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne  Kolor: Czerwone  Kraj pochodzenia:Hiszpania Zawartość alkoholu: 15,5%  Temperatura podawania: 16-18°C Produkowane ze szczepu: Tempranillo Region: Ribera del Duero
279,99 zł
Budahazy - Tokaji Aszu 6 put 2013
  • Furmint
  • Węgry
  • Słodkie
Wina z Węgier

Budahazy - Tokaji Aszu 6 Puttonyos 2013

Budahazy
12717
Objętość: 500ml Smak: Słodkie Kolor: Białe  Kraj pochodzenia: Węgry  Zawartość alkoholu: 11,5% Temperatura podawania: 10-12°C Produkowane ze szczepu: Furmint, Harslevelu Region: Tokaj
269,99 zł
Claudio Alario - Barolo Riva Rocca 2014
  • Nebbiolo
  • Włochy
  • Wytrawne
Wina z Włoch

Claudio Alario - Barolo Riva Rocca 2019,2020

Claudio Alario
9012
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne Kolor: Czerwone Kraj pochodzenia: Włochy Zawartość alkoholu: 14,5% Temperatura podawania: 16-18 °C Produkowane ze szczepu: Nebbiolo Region: Piemont
269,99 zł
Barolo 'Sorano'
  • Nebbiolo
  • Włochy
  • Wytrawne
Wina z Włoch

Claudio Alario - Barolo Sorano 2019,2020

Claudio Alario
46655
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne Kolor: Czerwone Kraj pochodzenia: Włochy Zawartość alkoholu: 14,5% Temperatura podawania: 16-18 °C Produkowane ze szczepu: Nebbiolo Region: Piemont
299,99 zł
Domaine Huguenot - Fixin Petits Crais
  • Pinot Noir
  • Francja
  • Wytrawne
Wina z Francji

Domaine Huguenot - Pinot Noir Fixin Petits Crais 2020

Domaine Huguenot
5699
Objętość: 750ml Smak: wytrawne Kolor: czerwone Kraj pochodzenia: Francja Zawartość alkoholu: 13,2% Temperatura podawania: 17-19 °C Produkowane ze szczepu: Pinot Noir Region: Burgundia
275,99 zł
Aloxe-Corton "Les Morais"
  • Pinot Noir
  • Francja
  • Wytrawne
Wina z Francji

Domaine Machard de Gramont - Aloxe-Corton Les Morais 2018

Machard de Gramont
5702
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne Kolor: Czerwone Kraj pochodzenia: Francja Zawartość alkoholu: 13% Temperatura podawania: 16-18°C Produkowane ze szczepu: Pinot Noir Region: Burgundia
264,99 zł
Gizella - Dénes Aszú
  • Furmint
  • Węgry
  • Słodkie
Wina z Węgier

Gizella - Aszu Denes 2013

Gizella Pince
40066
Objętość: 500ml Smak: Słodkie Kolor: Białe Kraj pochodzenia: Węgry Zawartość alkoholu: 10,5% Temperatura podawania: 10-12°C Produkowane ze szczepu: Furmint Region: Tokaj
569,99 zł
Tokaji Aszu Eszencia
  • Furmint
  • Węgry
  • Słodkie
Wina z Węgier

Hollokoi -1999 - Tokaj Aszu Eszencia 0,5l

Hollokoi Mihaly
28185
Objętość: 500ml Smak: Słodkie Kolor: Białe Kraj pochodzenia: Węgry Zawartość alkoholu: 11,4% Temperatura podawania: 8-10 °C Produkowane ze szczepu: Furmint Region: Tokaj
478,49 zł
Lenkey - Tokaji Aszu 6 put Furmint 2000
  • Furmint
  • Węgry
  • Słodkie
Wina z Węgier

Lenkey - Tokaji Aszu 6 put Furmint 2000

Lenkey Pinceszet
16034
Objętość: 500ml Smak: słodkie Kolor: Białe Kraj pochodzenia: Węgry Zawartość alkoholu: 11% Temperatura podawania: 10-12 °C Produkowane ze szczepu:  Furmint Region: Tokaj zawartość cukru: 174g/l
417,99 zł
Marina Cvetic - Montopulcioano d'Abruzzo
  • Montepulciano
  • Włochy
  • Wytrawne
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne Kolor: Czerwone Kraj pochodzenia: Włochy Zawartość alkoholu: 14,5% Temperatura podawania: 16-18 °C Produkowane ze szczepu: Montepulciano Region: Abruzja
158,99 zł
Masciarelli - Montepulciano D'Abruzzo 'Villa Gemma'
  • Montepulciano
  • Włochy
  • Wytrawne
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne  Kolor: Czerwone  Kraj pochodzenia: Włochy Zawartość alkoholu: 15%  Temperatura podawania: 16-18°C Produkowane ze szczepu: Montepulciano Region: Abruzja
349,99 zł
Oremus - Tokaji Aszu 5 putt. 1972
  • Furmint
  • Węgry
  • Słodkie
Wina z Węgier

Oremus - Tokaji Aszu 5 putt. 1972

Tokaji Oremus
15939
Objętość: 500ml Smak: Słodkie  Kolor: Białe Kraj pochodzenia: Węgry Zawartość alkoholu: 12% Temperatura podawania: 8-10°C Produkowane ze szczepu: Furmint, Hárslevelü, Zéta i Sárgamuskotály Region: Tokaj
1 249,00 zł
PINGUS 2011 D.O. Ribera Del Duero
  • Tempranillo
  • Hiszpania
  • Wytrawne
Wina z Hiszpanii

PINGUS 2011 D.O. Ribera Del Duero

Dominio de Pingus
37585
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne Kolor: Czerwone Kraj pochodzenia: Hiszpania  Zawartość alkoholu: 15,5% Temperatura podawania: 16-18°C Produkowane ze szczepu: 100% Tempranillo Region: Ribera Del Duero
4 999,00 zł
Quinta Do Convento Douro Branco 1999
  • Arinto
  • Portugalia
  • Wytrawne
Wina z Portugalii

Quinta Do Convento - Branco Douro 1999

Kranemann Estate
15375
Objętość: 750ml Smak: wytrawne Kolor: białe Kraj pochodzenia: Portugalia Zawartość alkoholu: 12% Region: Douro
182,79 zł
Szampan Moet & Chandon Dom Pérignon Vintage Brut 2010
  • Pinot Noir
  • Francja
  • Wytrawne
Wina z Francji

Szampan Moet & Chandon Dom Pérignon Vintage Brut 2013

Moet & Chandon
14539
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne, brut Kolor: Białe Kraj pochodzenia: Francja Zawartość alkoholu: 12,5% Temperatura podawania: 6-7°C Produkowane ze szczepu: PINOT NOIR, CHARDONNAY Region: Szampania
1 199,00 zł
Szepsy - 1999 - Tokaji Aszu 6 puttonyos
  • Furmint
  • Węgry
  • Słodkie
Wina z Węgier

Szepsy - 1999 - Tokaji Aszu 6 puttonyos

Szepsy Pince
15626
Objętość: 500ml Smak: Słodkie  Kolor: Białe Kraj pochodzenia: Węgry Zawartość alkoholu: 9.5% zawartość cukru: 228 g/l Kwasowość: 12.3 g/l Temperatura podawania: 8-10°C Produkowane ze szczepów: 62% Furmint 32% Hárslevelü 6% Muscat Lunel Region: Tokaj
889,99 zł
Tezza - Amarone della Valpolicella 'Valpantena'
  • Corvina
  • Włochy
  • Wytrawne
Objętość: 750ml Smak: Wytrawne Kolor: Czerwone Kraj pochodzenia: Włochy  Zawartość alkoholu: 16% Temperatura podawania: 16°C Produkowane ze szczepu: 80% Corvina, 20% Rondinella Region: Valpantena
205,99 zł